Norweski prozaik i dramaturg Jon Fosse został tegorocznym zdobywcą Nagrody Nobla w dziedzinie literatury – poinformował stały sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm.
Jak podano w uzasadnieniu, nagroda została przyznana „za jego nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz niewysłowionemu”.
Radości na wieść o Noblu dla Fossego nie kryje jego polski wydawca, ArtRage, który we wrześniu opublikował pierwszą część głośnej „Septologii” laureata, zatytułowaną „Drugie imię”. 

„Bardzo się cieszymy wszyscy, co tu dużo mówić – jesteśmy szczęśliwi. Istniejemy niecałe dwa lata, nie wiem, czy ktoś tak szybko w Polsce wydał noblistę. Do tego teraz zapewne staniemy pewnie na nogach i nie będziemy się ciągle stresować pieniędzmi, przynajmniej przez chwilę. No i nakupimy super literatury, bo kto nam zabroni?” – skomentował w rozmowie z Booklips.pl redaktor naczelny ArtRage, Krzysztof Cieślik.

Jon Fosse urodził się w 1959 roku w Haugesund na zachodnim wybrzeżu Norwegii. Jego przebogaty dorobek pisany językiem nowonorweskim obejmuje różnorodne gatunki. Składają się na niego sztuki teatralne, powieści, tomiki poezji, eseje, książki dla dzieci i przekłady. Chociaż jest dziś jednym z najczęściej wystawianych dramaturgów na świecie, coraz większe uznanie zyskuje także dzięki swojej prozie. Debiutował w 1983 roku buntowniczą i surową emocjonalnie powieścią „Raudt, svart”, która poruszyła temat samobójstwa i pod wieloma względami nadała ton jego późniejszej twórczości.

Tuż później na rynku ukazała się inna powieść jego autorstwa - ,,Zamknięta gitara". Zadebiutował wówczas również jako poeta, wydając tomik pod tytułem ,,Anioł z wodą w oczach". Pod koniec lat 80. próbował swoich sił, współtworząc książkę dla dzieci, co spotkało się z ciepłym przyjęciem krytyków literatury czwartej. Książeczka ,,Nieskończenie późno" wyróżniona została Nagrodą Literacką dla Literatury Dziecięcej w Języku Nynorsk, stanowiąca pierwszą nagrodę w jego dorobku. W kolejnych latach Fosse bliżej zajmował się językiem nynorsk, tłumacząc teksty innych twórców.

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury przyznana została mu nie tylko za dorobek prozatorski, ale także i za stworzone do tej pory sztuki teatralne. Jon Fosse po raz pierwszy zadebiutował z własnym tekstem scenicznym w połowie lat 90. Wówczas teatr w Bergen zaprezentował spektakl na podstawie jego sztuki ,,I nigdy się nie rozłączymy". Pisaniem sztuk teatralnych zajmował się także w kolejnych latach, czego efektem były takie dział jak ,,Imię" z 1995 roku czy ,,Dziecko" z 1997.

Za prozatorskie opus magnum Fossego uchodzi „Septologia”, którą ukończył w 2021 roku. Jej pierwsza część, zatytułowana „Drugie imię”, ukazała się w Polsce we wrześniu. Utwór płynie pozornie w nieskończoność, bez podziału na zdania, formalnie jednak spajają go powtórzenia, powracające tematy i ustalony przedział czasowy wynoszący siedem dni. Każda część „Septologii” rozpoczyna się tym samym zwrotem i kończy się tą samą modlitwą do Boga. W pierwszej części dominuje motyw sobowtóra. Malarz i wdowiec Asle wędruje po mieście, próbując uratować swojego imiennika Asle’a. Ten drugi Asle jawi się jako nieszczęśliwa, alkoholowa wersja pierwszego, który stał się religijny. „Septologia” to zresztą nie tylko próba pogodzenia się Asle’a z własnym losem, ale także elegia, poprzez którą opłakuje przedwczesną śmierć żony, a także künstlerroman rozprawiająca o niezbyt udanej karierze artystycznej.

Podczas ceremonii, która będzie miała miejsce 10 grudnia w Sztokholmie, laureat odbierze medal noblowski, dyplom oraz 11 milionów koron szwedzkich. Nagroda pieniężna została w tym roku podwyższona po decyzji Rady Dyrektorów Fundacji Nobla.

Źródło: booklips.pl, granice.pl